Możliwość dowolnego wyboru miejsca zamieszkania na obszarze Unii Europejskiej jest niewątpliwie ednym z większych udogodnień, jakie posiadają obywatele państw członkowskich. Swoboda osiedlania się powoduje jednak też wiele problemów, związanych z różnicami między systemami prawa poszczególnych państw. Jednym z ważniejszych problemów związany był z prawem spadkowym. 17.08.2015 r. Weszły w życie nowe przepisy dotyczące dziedziczenia po osobach migrujących. Stosowane będą do spadków po osobach zmarłych od tej daty.
Dotychczas, prawo spadkowe pozostawało poza regulacją unijną, co powodowało szereg problemów. Przykładowo, częstokroć dochodziło do sytuacji, gdzie obywatel polski, żyjący za granicą od wielu lat i nie posiadający majątku w Polsce, pozostawiał spadek regulowany wedle prawa polskiego, które stosowane było przez sądy obcego państwa, które mialy niemały problem z jego stosowaniem.
Nowe przepisy rozwiązują ten problem. Zgodnie z nowym rozporządzeniem, co do zasady dziedziczenie regulowane jest przez prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci.
Przykładowo:
Spadek po Polaku zamieszkałym na stałe w Wielkiej Brytanii, regulowany jest obecnie, co do zasady przez prawo brytyjskie. Dotyczy to również majątku pozostawionego w Polsce.
Wyjątkowo, można odejść od tej regulacji, jeśli zmarły posiadał silniejszą więź z innym państwem. W przypadku gdy wyjątkowo, ze wszystkich okoliczności sprawy jasno wynika, że w chwili śmierci zmarły był w sposób oczywisty bliżej związany z państwem innym niż państwo, którego prawo byłoby właściwe na mocy ust. 1, prawem właściwym dla dziedziczenia jest prawo tego innego państwa. Więź ta oceniana jest zawsze indywidualnie. Pojęcie to daje dość duże pole do interpretacji.
Przykład:
Obywatel polski od wielu lat zamieszkuje i pracuje w Niemczech. Jednak jego rodzina (małżonka, dzieci) stale zamieszkują w Polsce. Podobnie, zasadnicza część jego majątku, w tym nieruchomości znajdują się w Polsce. Spadek po tej osobie regulowany będzie przepisami prawa polskiego.
Zastosowanie nowych przepisów może również powodować dość niespodziewane konsekwencje. Jako przykład można podać następującą sytuację:
Obywatel polski, który od wielu lat zamieszkiwał w Niemczech, gdzie uczęszczał do szkoły, oraz gdzie zamieszkują jego rodzice, przenosi się do Francji na stałe do Hiszpanii, gdzie nabywa nieruchomości oraz posiada znaczący majątek, a także prowadzi interesy. Następnie, zamieszkuje przez Francji, gdzie po kilku latach umiera, nie pozostawiając małżonki ani dzieci. Spadek po nim, regulowany będzie przez prawo hiszpańskie.
Jak wynika z powyższych przykładów, na podstawie obecnych przepisów, sposób, w jaki następować będzie spadkobranie, może być bardzo zróżnicowany i niekiedy trudny do oceny. Oczywiście powyższe przykłady oparte są na pewnych uproszczeniach, jednak w przypadku osób migrujących, bardzo prawdopodobne jest wystąpienie sporów co do tego, jakie prawo należy zastosować w danym przypadku. Poszczególne systemy prawne różnią się nie tylko co do regulacji grona spadkodawców i kolejności dziedziczenia, ale również co do uprawnień takich, jak zachowek, czy system rezerwy (a więc wyłączenie części spadku spod możliwości rozporządzeń testamentowych).
Nowe rozporządzenie daje możliwość wyboru prawa, wedle którego następować będzie spadkobranie przez samego spadkodawcę. Każdy ma prawo wyboru prawa państwa własnego obywatelstwa. Wyboru dokonuje się w sposób wyraźny, w testamencie.
Przykład:
Obywatel polski zamieszkały na stałe w Słowenii, w testamencie wskazał, że spadkobranie po nim ma następować według prawa polskiego.
Prawo wyboru prawa państwa obywatelstwa lub pozostania przy prawie państwa miejsca stałego pobytu, daje nowe i większe możliwości kształtowania sposobu, w jaki następować będzie spadkobranie.
W przypadku osób migrujących, pamiętać należy, iż rozrządzenie na wypadek śmierci dokonane przed zmianą miejsca stałego pobytu, po przeprowadzce do innego państwa, może wywoływać inne skutki prawne, niż zamierzone w chwili dokonania tego rozrządzenia.
Z kolei, osoby migrujące, winny każdorazowo rozważyć, czy zmiana miejsca pobyty nie spowoduje niespodziewanych kłopotów dla następców prawnych, spowodowanych chociażby koniecznością stosowania prawa innego państwa do majątku pozostawionego w Polsce.
© 2015, Łukasz Gilewicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie za zgodą Autora, z podaniem źródła. Wszelkie informacje zawarte w artykułach nie stanowią porady prawnej, a jedynie pogląd autora. Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Gilewicz nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie. Udzielenie porady prawnej lub wydanie opinii prawnej wymaga zapoznania się z indywidualną sprawą. W celu uzyskania porady prawnej lub opinii prawnej, prosimy o kontakt z Kancelarią.
- Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – nowy obowiązek dla spółek! - 14/10/2019
- Niechciany spadek a ciąża - 03/10/2019
- Spłaciłeś kredyt przed czasem? Należy ci się zwrot kosztów! - 17/09/2019