Prowadzisz firmę budowlaną i obawiasz się, że nie otrzymasz pieniędzy za wykonaną pracę?

Trudne czasy inflacji, gwałtownych zmian cen materiałów budowlanych czy zastoju na rynku nieruchomości, sprawiają że firmy budowlane są narażone na to, że nie otrzymają swojego wynagrodzenia. Kłopoty finansowe generalnych wykonawców mogą odbić się na kondycji firm podwykonawczych. Jeśli Twoja firma wykonuje roboty jako podwykonawca, może to dotyczyć Ciebie.

W następstwie takiej sytuacji mógłbyś nie otrzymać wynagrodzenia za wykonane roboty, które przecież sfinansowałeś z własnych środków.

Jako świadomy podwykonawca możesz zadbać o swoje interesy zgłaszając inwestorowi zawczasu swój udział w budowie.

Czym jest zgłoszenie?

Zgłoszenie to pisemne zawiadomienie inwestora, że generalny wykonawca powierzył Ci roboty w ramach podwykonawstwa, wskazujące zakres tych prac i informację o tym, kto jest podwykonawcą.

Od kilku lat, podwykonawca może dokonać zgłoszenia sam, i nie musi liczyć w tym zakresie na generalnego wykonawcę. Wcześniej, wielokrotnie spotykaliśmy się z sytuacją, gdy generalny wykonawca oświadczał, że uzyskał zgodę inwestora na podwykonawstwo danej firmy, co okazywało się później nieprawdą. Obecnie, podwykonawca może sam zadbać o swoje interesy.

Co daje zgłoszenie się do inwestora jako podwykonawca?

Skuteczne i dokonane we właściwym czasie zgłoszenie podwykonawcy, może dać Ci  korzyści w zakresie ochrony wynagrodzenia podwykonawcy na danej budowie. Zgodnie z przepisem art. 647 (1) kodeksu cywilnego, w przypadku prawidłowego zgłoszenia podwykonawcy i niezgłoszenia sprzeciwu przez inwestora, ten ostatni odpowiada solidarnie z generalnym wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy za wykonane roboty budowlane. Oznacza to, że jako podwykonawca będziesz mógł domagać się zapłaty nie tylko od swojego bezpośredniego kontrahenta, ale również od inwestora. W przypadku więc jeśli generalny wykonawca okaże się niewypłacalny, środki będzie musiał zapłacić inwestor. Maksymalna kwota, jaką zapłaci inwestor to równowartość wynagrodzenia, które miał otrzymać generalny wykonawca za dane roboty.

Jakich robót dotyczy zgłoszenie?

Ochrona wynagrodzenia podwykonawcy nie dotyczy niestety wszystkich uczestników procesu budowlanego, ale jedynie tych, którzy działają na podstawie umowy o roboty budowlane lub umowy o dzieło i wykonują prace polegające na budowie, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.

Przykładowo, ochrona będzie dotyczyła Ciebie jako podwykonawcy, jeśli wykonujesz roboty takie, jak:

– roboty ziemne,

– roboty murarskie,

– roboty dekarskie,

– roboty elewacyjne,

– roboty instalacyjne,

– roboty w zakresie stolarki okiennej,

– roboty tynkarskie,

– roboty wykończeniowe.

Ochrona wynagrodzenia podwykonawcy nie dotyczy niestety dostawców materiałów budowlanych na budowę, które nie są wbudowywane przez ich dostawców.

Jak dokonać skutecznego zgłoszenia?

Aby Twoje zgłoszenie było skuteczne, powinno nastąpić przed przystąpieniem do wykonywania robót, których dotyczy. Zgłoszenie dokonane po wykonaniu prac nie wywoła skutku w postaci odpowiedzialności finansowej inwestora. Zgłoszenie powinno też określać szczegółowy zakres robót, jakie wykonywać będziesz jako podwykonawca. Zgłoszenie musi przybrać formę pisemną (a więc z oryginalnym Twoim podpisem odręcznym jako podwykonawcy, albo podpisem elektronicznym kwalifikowanym). Dokonanie zgłoszenia np. emailem albo ustnie spowoduje jego nieważność. Dodatkowo, warto zadbać o to, aby dokument zgłoszenia posiadał potwierdzenie wpływu do inwestora (np. pieczęć wpływu czy podpis z datą kwitujący otrzymanie zgłoszenia).

Zgłoszenia nie trzeba dokonywać, jeśli inwestor i generalny wykonawca wskazali w łączącej ich umowie, że dany zakres robót będzie wykonywany przez Ciebie jako podwykonawcę – konieczne jest wówczas dokładne wskazanie zarówno zakresu robót jak i Twoich danych jako podwykonawcy, który je wykona.

Jak może zareagować inwestor?

W przypadku zgłoszenia podwykonawcy do inwestora, ten ostatni może podwykonawcę zaakceptować, albo odmówić jego akceptacji. Należy to do swobodnej decyzji inwestora, chyba że umowa między inwestorem a generalnym wykonawcą zawiera w tym zakresie ograniczenia.

Inwestor ma na decyzję 30 dni od złożenia mu zgłoszenia. W tym terminie może zgłosić sprzeciw wobec wykonywania robót przez Ciebie jako podwykonawcę. W takim przypadku, nie będzie ponosił odpowiedzialności za Twoje wynagrodzenie jako podwykonawcy, ale także zazwyczaj generalny wykonawca nie będzie mógł zatrudnić Cię jako podwykonawcę.

Jeśli jesteś podwykonawcą, warto w umowie z generalnym wykonawcą wskazać, że wniesienie sprzeciwu przez inwestora nie obciąża Ciebie jako podwykonawcy, a także umożliwia Tobie odstąpienie od umowy.

Czy generalny wykonawca może zakazać podwykonawcy samodzielnego zgłoszenia się jako podwykonawca?

Jako podwykonawca możesz samodzielnie zgłosić się do inwestora i poinformować go o wykonywaniu robót na danej budowie. W takim przypadku, jeśli inwestor nie zgłosi sprzeciwu, jako podwykonawca będziesz korzystał z ochrony swojego wynagrodzenia (solidarnej odpowiedzialności inwestora). Jednocześnie, zawarty w umowie z generalnym wykonawcą zakaz samodzielnego zgłoszenia się przez podwykonawcę byłby nieważny, ponieważ taką sankcję przewiduje przepis art. 647(1) § 6 kc – w odniesieniu do postanowień umowy sprzecznych z przepisami § 1-5, regulujących odpowiedzialność inwestora. Moim zdaniem, podobnie będzie z zastrzeżeniem tajemnicy dotyczącym relacji podwykonawca-generalny wykonawca, w zakresie w jakim poufność uniemożliwiałaby zgłoszenie się do inwestora przez podwykonawcę.

Czy można zgłosić się po zakończonej budowie?

Niestety, uzyskanie ochrony wynagrodzenia przez podwykonawcę wymaga działania z należytym wyprzedzeniem. Zgłoszenie powinno być dokonane przez przystąpieniem do wykonywania robót. Jeśli zgłoszenie nastąpi po przystąpieniu do wykonywania robót, odpowiedzialność inwestora dotyczyć będzie robót wykonanych po tym zgłoszeniu (tak Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku pod sygn. I AGa 58/21). Zgłoszenie dokonane po wykonaniu prac, będzie bezskuteczne.

Co z dalszymi podwykonawcami?

Te same zasady obowiązują w odniesieniu do dalszych podwykonawców w relacji do podwykonawców i generalnych wykonawców oraz inwestorów. Jeśli więc jako podwykonawca zatrudniasz dalszych podwykonawców, oni również mogą zgłosić się do Twojego zamawiającego. Każdorazowo konieczne jest jednak dokonanie skutecznego zgłoszenia danego dalszego podwykonawcy do pozostałych podmiotów.

Czy warto się zgłosić?

Zdecydowanie warto przeprowadzić procedurę zgłoszenia się jako podwykonawca. Jeśli Twoim normalnym biznesem jest podwykonawstwo, powinieneś traktować zgłoszenie jako standardową procedurę następującą po podpisaniu umowy podwykonawczej – niezależnie od tego, jak długo i jak często współpracujesz z danym generalnym wykonawcą. Problemy finansowe w branży budowlanej są dość częste, zatory płatnicze są tu prawdziwą plagą, zatem lepiej być zapobiegliwym i zadbać o własne interesy.

© 2023, Łukasz Gilewicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie za zgodą Autora, z podaniem źródła. Wszelkie informacje zawarte w artykułach nie stanowią porady prawnej, a jedynie pogląd autora. Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Gilewicz nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie. Udzielenie porady prawnej lub wydanie opinii prawnej wymaga zapoznania się z indywidualną sprawą. W celu uzyskania porady prawnej lub opinii prawnej, prosimy o kontakt z Kancelarią.