Kiedy przedawniają się zobowiązania??

Starożytni Rzymianie mawiali „Pacta sunt servanda”, czyli umów należy dotrzymywać. To podstawowa zasada, na której zbudowane są wszelkie stosunki majątkowe. Jednak prawo chroni zobowiązania tylko do pewnych granic. Jedną z tych granic jest czas.

Kto się nie spieszy, ten traci…

Przepisy prawa dotyczące zobowiązań majątkowych zostały ukształtowane w taki sposób, aby chronić tych, którzy rzeczywiście chcą dochodzić swoich praw, którzy są aktywni. Tworząc prawo, uznano, iż pozostawienie możliwości dochodzenia należności na zbyt długi okres, nie jest korzystne, z uwagi na niepewność co do sytuacji prawnej człowieka.

Innymi słowy, ten, kto przez dłuższy czas nie dochodzi swoich roszczeń, może po pewnym okresie je utracić. Wygrywa ten, kto jest aktywny. Temu właśnie służy przedawnienie roszczeń.

Przedawnienie – czym jest?

Przepisy kodeksu cywilnego wprowadziły rozwiązanie zwane przedawnieniem. Oznacza to, że roszczeń majątkowych można dochodzić jedynie przez pewien czas, po upływie którego osoba zobowiązana może uchylić się od spełnienia swoich obowiązków majątkowych. Przedawnienie nie działa jednak automatycznie, a skorzystanie z niego wymaga aktywności osoby zobowiązanej.

Zobowiązanie przedawnione dalej istnieje, nie wygasa, jednak nie korzysta już z ochrony prawnej umożliwiającej zawsze skuteczne dochodzenie go przed sądem i egzekucję komorniczą.

Okresy różne w różnych sprawach

Przepisy prawa w sposób zróżnicowany regulują okresy przedawnienia. Podstawowym okresem jest okres 10-cio letni, który dotyczy większości roszczeń przysługujących osobom niebędącym przedsiębiorcami. Wyjątkiem są roszczenia okresowe (czyli takie, których wysokość zależna jest od okresu przez który będą trwały). W tym przypadku, termin przedawnienia wynosi 3 lata.

Krótszy jest termin przedawnienia dla roszczeń przysługujących podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą. Te podmioty powinny wykazywać się szczególną starannością w prowadzeniu swoich spraw, a więc również bezzwłocznie dochodzić swoich roszczeń. W tym przypadku termin przedawnienia wynosi 3 lata.

Przepisy prawa wprowadzają również szereg wyjątków od podanych terminów. Przykładowo można wskazać

  • termin 3 – letni dla roszczeń o odszkodowanie,
  • termin 2 – letni dla roszczeń przedsiębiorcy wynikających z umowy sprzedaży,
  • termin 2 – letni dla roszczeń z umowy o dzieło,
  • termin 5- cio letni dla roszczenia o zachowek,
  • termin 1 – roczny dla roszczeń z umowy przewozu osób,
  • termin 6 – miesięczny dla roszczeń między przewoźnikami uczestniczącymi w jednym przewozie,
  • termin 20 letni dla roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z przestępstwa.

Powyższe, wyjątkowe terminy to tylko niektóre ze szczególnych okresów przedawnienia, odbiegających od zasad ogólnych. Zazwyczaj początek  biegu terminu przedawnienia uzależniony jest od daty jego wymagalności, czyli chwili, od której wierzyciel może żądać zapłaty.

Jak nie dopuścić do przedawnienia?

Wierzyciel ma pewne możliwości, aby nie dopuścić do przedawnienia przysługujących mu roszczeń, względnie do opóźnienia skutku przedawnienia.

Przede wszystkim, przepisy prawa wskazują sytuacje, w których można sprawić, iż okres przedawnienia się przerwie i biec będzie od nowa. Skutek taki powodują:

  • przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
  • przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
  • przez wszczęcie mediacji.

Zatem, najpewniejszym sposobem na przerwanie biegu przedawnienia jest skierowanie sprawy do sądu lub mediacji.

Jak skorzystać z przedawnienia?

Jak wspomniano wcześniej, przedawnienie nie wywołuje skutków korzystnych dla dłużnika w sposób automatyczny. Wykorzystują to często firmy windykacyjne, kierując do sądów sprawy o przedawnione roszczenia i licząc na to, że dłużnik nie sprzeciwi się zasądzeniu roszczenia. Aby skorzystać z przedawnienia, należy zachować się w sposób aktywny – podnieść zarzut przedawnienia. Innymi słowy, jeśli wierzyciel wytoczył powództwo o przedawnione roszczenie, należy w postępowaniu sądowym oświadczyć, że roszczenie jest przedawnione, wskazać, kiedy się przedawniło, oraz że korzystamy z zarzutu przedawnienia. Jeśli dłużnik tego nie uczyni, sąd zasądzi roszczenie i wówczas dłużnik utraci możliwość powoływania się na przedawnienie.

Przedawnienie roszczeń – wróg czy przyjaciel?

Zatem, w zależności od roli, jaką pełnimy w danym stosunku prawnym, przedawnienie może nam sprzyjać lub wręcz przeciwnie – stanowić zagrożenie.

Jeśli więc, jesteś wierzycielem, pamiętaj:

  • nie czekaj z dochodzeniem roszczeń, gdyż mogą się one przedawnić i wówczas stracisz pieniądze,
  • skorzystaj z pomocy profesjonalnego prawnika, by ustalić ile masz czasu na dochodzenie swoich praw.

Jeśli zaś jesteś dłużnikiem, pamiętaj:

  • sąd sam nie weźmie pod uwagę zarzutu przedawnienia. Aby z niego skorzystać, musisz aktywnie działać w sprawie,
  • odbieraj korespondencję sądową, aby nie utracić możliwości przeciwstawienia się przedawnionym roszczeniom,
  • skorzystaj z pomocy profesjonalnego prawnika, aby ustalić, czy masz szansę na uniknięcie zapłaty przy pomocy zarzutu przedawnienia,

© 2016, Łukasz Gilewicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie za zgodą Autora, z podaniem źródła. Wszelkie informacje zawarte w artykułach nie stanowią porady prawnej, a jedynie pogląd autora. Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Gilewicz nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie. Udzielenie porady prawnej lub wydanie opinii prawnej wymaga zapoznania się z indywidualną sprawą. W celu uzyskania porady prawnej lub opinii prawnej, prosimy o kontakt z Kancelarią.

Łukasz Gilewicz
Sprawdź na