W przypadku osób, które z różnych przyczyn nie mogą wypełnić swoich zobowiązań majątkowych, pewnym rozwiązaniem może być przeprowadzenie postępowania upadłościowego dla osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej. Szansą są nowe przepisy, które obowiązują od początku 2015 r. i zliberalizowały postępowanie upadłościowe dla osób fizycznych nieprowadzących działalności.
Postępowanie upadłościowe zwykle nie wywołuje zbyt dobrych skojarzeń, jednak wbrew obiegowym opiniom jest swego rodzaju przywilejem, który umożliwia dłużnikowi spełnienie części swoich zobowiązań lub ich umorzenie.
O upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej rozstrzyga sąd, zaś wniosek złożyć może jedynie sam zainteresowany. Inaczej, niż w przypadku podmiotów prowadzących działalność, wniosku nie mogą złożyć wierzyciele, zaś dla ogłoszenia upadłości wystarczy, że dłużnik ma tylko jednego wierzyciela (np. bank).
O ogłoszenie upadłości ubiegać się może osoba, która stałą się niewypłacalna – to znaczy zaprzestała wypełniać swoje zobowiązania majątkowe. Nowe przepisy złagodziły przesłanki do ubiegania się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Obecnie przepisy prawa regulują, iż sąd powinien oddalić wniosek, jeśli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Nie można również uzyskać orzeczenia o upadłości, jeśli w ciągu dziesięciu lat przed złożeniem wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe (tzw. konsumenckie) lub jeśli postępowanie takie umorzono z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika, jeśli ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono ze względu na to, iż dłużnik dopuścił się jednego z kilku uchybień (np. nie wykonuje planu spłaty, zataił informacje dot. majątku, przekroczył swoje uprawnienia w zarządzie majątkiem). Ogłoszenia upadłości nie uzyska też ten, kto w ciągu ostatnich 10 lat, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, lub którego czynność prawna została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Negatywną przesłanką do ogłoszenia upadłości jest również uprzednie ogłoszenie upadłości z umorzeniem długów w ciągu ostatnich 10 lat.
W razie ogłoszenia upadłości, dla upadłego ustanawia się syndyka, przy czym – co istotne jego wynagrodzenie jest ograniczone do dwu krotności przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce.
Po ogłoszeniu upadłości, ustala się listę wierzytelności przysługujących od upadłego, oraz jego majątek, a następnie spienięża majątek upadłego. W razie, gdy w skład majątku upadłego (masy upadłości) wchodzi mieszkanie lub dom, z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości, wydziela się upadłemu kwotę potrzebną na pokrycie czynszu najmu mieszkania na okres 12 lub 24 miesięcy.
Możliwe jest także przeprowadzeni upadłości w wariancie układowym, w którym upadły i wierzyciele ustalają wspólnie tryb i zakres spłat.
Po ustaleniu listy wierzycieli oraz spieniężeniu majątku upadłego, sąd ustala plan spłaty wierzycieli. Spłaty te są dokonywane przez upadłego przez maksymalnie 36 miesięcy. Na tym etapie, majątek upadłego został już spieniężony, więc źródłem realizacji planu spłaty są bieżące dochody upadłego. Jeśli jednak osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. W planie spłaty można uwzględnić wszystkie lub tylko część kwoty całkowitych zobowiązań upadłego.
W okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego zdolność do wykonania planu spłaty wierzycieli.
Jeśli okaże się, że upadły nie jest w stanie realizować planu spłaty, może wnieść o jego zmianę, przy czym w takim wypadku spłaty mogą być przedłużone nawet o 18 miesięcy. W przypadku zaś, gdy niemożność zrealizowania spłat ma charakter trwały i wynika z przyczyn niezależnych od upadłego, sąd może umorzyć zobowiązania upadłego.
Po wykonaniu planu spłaty, sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty. Jednocześnie umarza się te wierzytelności powstałe przed ogłoszeniem upadłości, które nie zostały zaspokojone w wyniku realizacji planu spłaty. Umorzeniu nie podlegają jednak niektóre długi, jak np.:
- zobowiązania o charakterze alimentacyjnym,
- zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
- zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
- zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
- zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem
- zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Po wydaniu takiego postanowienia, nie jest już możliwe dochodzenie wierzytelności powstałych przed zatwierdzeniem planu spłaty. Z tą chwilą upadły co do zasady wolny jest od długów, które spowodowały jego niewypłacalność.
Powyższe postępowanie, choć skomplikowane, może się okazać przydatne w szczególności dla osób, które zaciągnęły zobowiązania w okresie przed kryzysem gospodarczym i z różnych przyczyn, wskutek spowolnienia gospodarczego, utraty pracy czy radykalnej zmiany kursu walut (w przypadku kredytobiorców), nie mogą swoich zobowiązań wypełnić. Każdorazowo przed złożeniem wniosku o upadłość, konieczna jest jednak dokładna analiza sytuacji majątkowej dłużnika oraz jego potencjału zarobkowego. Korzystne jest z pewnością to, iż w wielu przypadkach koszty postępowania pokrywane są tymczasowo, czy definitywnie przez państwo, zaś wynagrodzenie syndyka jest limitowane i relatywnie niskie, dzięki czemu globalnie, większa część majątku upadłego służy zaspokojeniu wierzycieli.
© 2015 – 2016, Łukasz Gilewicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie za zgodą Autora, z podaniem źródła. Wszelkie informacje zawarte w artykułach nie stanowią porady prawnej, a jedynie pogląd autora. Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Gilewicz nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie. Udzielenie porady prawnej lub wydanie opinii prawnej wymaga zapoznania się z indywidualną sprawą. W celu uzyskania porady prawnej lub opinii prawnej, prosimy o kontakt z Kancelarią.
- Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – nowy obowiązek dla spółek! - 14/10/2019
- Niechciany spadek a ciąża - 03/10/2019
- Spłaciłeś kredyt przed czasem? Należy ci się zwrot kosztów! - 17/09/2019