Początek roku szkolnego to czas kiedy szkoły znów pełne są energii i radości naszych milusińskich. Dla wielu nauczycieli to czas, kiedy zwykle ważą się losy ich zatrudnienia. Wielu z nich proponowane są kolejne umowy o pracę na czas określony, podczas gdy umowę taką zawierać można tylko wyjątkowo.
Nauczyciel to nie zwykły pracownik…
Nauczyciele w szkołach państwowych i samorządowych to grup pracowników, których prawa i obowiązki zostały uregulowane w sposób szczególny w Ustawie Karta Nauczyciela. Różnią się one w wielu aspektach od zwykłego zatrudnienia na podstawie Kodeksu Pracy. Jednym z elementów różniących stosunek pracy nauczycieli od „zwykłego stosunku pracy” jest jego prawna podstawa.
Nauczyciel, w zależności od stopnia awansu zawodowego może być zatrudniony na podstawie:
- umowy o pracę na czas określony,
- umowę o pracę na czas nieokreślony,
- mianowania.
Komu umowa, komy mianowanie?
Co do zasady, umowy o pracę na czas określony przeznaczone są dla nauczycieli stażystów. Umowę taką nawiązuje się na jeden rok, w celu odbycia stażu niezbędnego do uzyskania stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego. Wyjątkowo, w przypadkach wskazanych w ustawie, okres ten może być przedłużony do dwóch lat, w celu uzyskania przygotowania pedagogicznego.
Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym zawiera się co do zasady na czas nieokreślony.
Z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym, stosunek pracy co do zasady nawiązuje się na podstawie mianowania. Warunkiem dla takiego zatrudnienia jest jednak istnienie w szkole warunków do zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze godzin, oraz szeregu przesłanek dotyczących osoby samego nauczyciela (np. obywatelstwo polskie, niekaralność, posiadanie kwalifikacji).
W przypadku gdy przesłanki te nie są spełnione (a w zasadzie chodzi o przesłankę istnienia warunków do zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze godzin), możliwe jest zatrudnienie nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego na podstawie umowy o pracę na czas określony.
Co ciekawe, w tym przypadku działa zasada automatyzmu prawnego, wobec czego, jeśli wobec nauczyciela mianowanego lub kontraktowego przesłanki mianowania zaistnieją w trakcie zatrudnienia, stosunek pracy zawarty na podstawie umowy automatycznie przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania, co dyrektor szkoły powinien potwierdzić na piśmie.
Umowy terminowe tylko wyjątkowo
Z nauczycielem kontraktowym, mianowanym i dyplomowanym, umowa na czas określony może zostać zawarta tylko wówczas, jeśli spełnione są przesłanki wskazane w Karcie Nauczyciela. Przesłanki te są następujące:
- W przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania
- W przypadku zaistnienia potrzeby zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego,
Z pewnością zatem, dyrektor szkoły nie ma dowolności w wyborze formy zatrudnienia nauczyciela na umowę czasową.
Najwięcej trudności sprawia interpretacja pierwszej z przesłanek, gdyż zawiera ona zwrot niedookreślony „potrzeby organizacji nauczania”. Z orzecznictwa wynika, iż potrzeby takie następują np. w następujących przypadkach:
- w odniesieniu do nauczycieli przedmiotów i zajęć fakultatywnych (np. logopeda), gdy prowadzenie zajęć uzależnione jest od zapewnienia finansowania przez organ założycielski,
- ograniczonego wymiaru godzin nauczania określonego przedmiotu (w całym roku lub jego części),
- prowadzenie zajęć wprowadzonych do programu eksperymentalnie, bez zapewnienia ich kontynuacji przez organ założycielski.
Natomiast nie jest kwestią organizacji nauczania, możliwość zmiany nauczyciela na innego, posiadającego lepsze kwalifikacje.
Co jeśli szkoła narusza przepisy?
Warto zauważyć, że przepisy Karty Nauczyciela są obligatoryjne, i szkoła nie ma swobody w odstępowaniu od tego, co unormowane jest w tej ustawie. Zatem, jeśli nauczyciel posiadający stopień awansu zawodowego zatrudniany jest na umowę terminową, pomimo braku podstaw ku temu, w istocie umowa taka będzie umową bezterminową.
W razie sporu co do charakteru umowy wiążącej nauczyciela ze szkołą, rozwiązaniem jest co do zasady postępowanie sądowe w toku którego szkoła musi wykazać istnienie przesłanek do terminowego zatrudnienia nauczyciela. Sądu zaś nie należy cię bać, gdyż jest to najwłaściwsze forum do dyskusji o danym spornym przypadku, a zarazem najskuteczniejsze.
© 2015, Łukasz Gilewicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie za zgodą Autora, z podaniem źródła. Wszelkie informacje zawarte w artykułach nie stanowią porady prawnej, a jedynie pogląd autora. Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Gilewicz nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie. Udzielenie porady prawnej lub wydanie opinii prawnej wymaga zapoznania się z indywidualną sprawą. W celu uzyskania porady prawnej lub opinii prawnej, prosimy o kontakt z Kancelarią.
- Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – nowy obowiązek dla spółek! - 14/10/2019
- Niechciany spadek a ciąża - 03/10/2019
- Spłaciłeś kredyt przed czasem? Należy ci się zwrot kosztów! - 17/09/2019